Persoonlijkheidstoornissen of overlevingsmechanisme?

Persoonlijkheidsstoornis of overlevingsmechanisme?

Over genen, glutamaat, voeding en vroegkinderlijk trauma

In mijn praktijk als orthomoleculair therapeut zie ik regelmatig mensen die een diagnose dragen als bipolaire stoornis, depressie, borderline of zelfs narcisme. Maar ik stel dan altijd dezelfde vraag: is dit een stoornis, of een slimme overlevingsstrategie die ooit nodig was om staande te blijven?

Wat als persoonlijkheidsproblematiek niet op zichzelf staat? Wat als het het topje van de ijsberg is, en eronder een complexe combinatie ligt van genetische kwetsbaarheid, biochemische ontregeling en een traumatisch belaste jeugd?

Inzichten van experts bevestigen dit: je brein, je gedrag en je emoties worden gestuurd door een samenspel van genen, neurotransmitters, voeding en je ervaringen — vooral in de eerste levensjaren.

Genetische kwetsbaarheid: COMT, MTHFR en SLC

We hebben een aantal genetische sleutels die bepalen hoe goed we onze hersenchemie in balans kunnen houden. Denk aan genen zoals:

• MTHFR – belangrijk voor de omzetting van foliumzuur en de aanmaak van neurotransmitters.

• COMT – regelt de afbraak van o.a. dopamine en noradrenaline.

• SLC6A4 – betrokken bij serotonine-transport, cruciaal voor stemming en stabiliteit.

Als hier afwijkingen in zitten (denk aan een polymorfisme of verminderde activiteit), dan raakt de aanmaak of afbraak van neurotransmitters verstoord. Dat maakt je niet ‘ziek’, maar wel vatbaarder — vooral als je in een onveilige omgeving opgroeit.

Onveilig gehecht: als voelen onveilig wordt

Kinderen die opgroeien met een ouder die emotioneel afwezig is, psychisch instabiel of verslaafd, of die traumatische ervaringen hebben zoals een ziekenhuisopname, couveuseverblijf of mishandeling, ontwikkelen al vroeg overlevingsstrategieën.

Je kunt dan denken aan:

• dissociëren (niet meer voelen),

• pleasen (altijd zorgen voor de ander),

• perfectionisme (controle houden),

• of jezelf onzichtbaar maken.

Deze strategieën zijn functioneel in een onveilige wereld, maar kunnen later een diagnose opleveren zoals borderline, bipolair of depressief.

Glutamaat: het gaspendaal van het brein

Hier komt de biochemie in beeld. Lucas Flamend legt in zijn werk vaak uit hoe het evenwicht tussen glutamaat(stimulerend) en GABA (remmend) cruciaal is voor een stabiel brein. Glutamaat is als het gaspedaal — het stimuleert activiteit, focus en alertheid. Maar teveel glutamaat, en te weinig GABA (de rem), leidt tot:

• prikkelbaarheid,

• angst,

• woede-uitbarstingen,

• slapeloosheid,

• en zelfs manische episodes.

Dit evenwicht is sterk afhankelijk van voeding, stress en genetische factoren.

Voeding als trigger (of bescherming)

Voeding kan glutamaat versterken. Denk aan:

• E621 (mononatriumglutamaat – smaakversterker),

• bewerkte voeding,

• soja, tomaten en oude kazen (glutamaatrijk),

• en te weinig B-vitamines, magnesium en zink — nodig om glutamaat om te zetten naar GABA.

Als iemand dus genetisch al kwetsbaar is (bijv. door MTHFR of COMT-variaties) én leeft op stress, suikers en junkfood, dan is het geen wonder dat het brein overbelast raakt. Dan ontstaat er als het ware een ‘kortsluiting’, die zich kan uiten in emotionele instabiliteit of gedragsproblemen.

Geen stoornis, maar een beschermingsmechanisme

Wat wij ‘persoonlijkheidsstoornissen’ noemen, zijn vaak overlevingsstrategieën in een disfunctioneel systeem. Het kind in jou heeft ooit gekozen voor ‘niet voelen’, omdat voelen te pijnlijk was. En dat systeem werkt nog steeds – ook al ben je volwassen.

De buitenwereld ziet dan “lastig” gedrag, maar onder die laag ligt meestal:

• een gevoel van leegte,

• schuld en schaamte,

• of een diepgewortelde angst om niet goed genoeg te zijn.

Heling begint bij begrip

Je kunt jezelf pas echt gaan helen als je snapt waarom je doet wat je doet. Als je je DNA-profiel begrijpt, je neurotransmitters leert kennen, én je durft te kijken naar de verhalen uit je jeugd. Dit vraagt moed. En een stevig vangnet. Want heling is geen quick fix — het is een proces van afpellen, voelen en opnieuw verbinden.

En misschien begint het al met erover praten. Binnen je gezin, je relatie, je omgeving. Want verbinding heelt.

Laat je kinderen niet struikelen over jouw stenen

Een prachtige uitspraak die ik vaak gebruik in mijn praktijk. Want als jij als ouder aan de slag gaat met jouw verhaal, jouw genen, jouw biochemie en je oude pijn, dan geef je je kinderen niet alleen een voorbeeld — je doorbreekt ook de keten. Je geneest voorwaarts én achterwaarts.

Wil jij hier meer over weten of heb je hulp nodig.  Voel je vrij om contact op te nemen via de link (mail) hieronder of bel/app op 0681010844

lieve groet Erna

📚 Bronnen en leestips 

1. Yvonne van Stigt – “Oergezond” en “Maak je niet dik”.
   ➤ Over de invloed van stress, voeding, hormonen en neurotransmitters op gedrag en gezondheid.

2. Lucas Flamend – diverse publicaties en interviews over neurotransmitters, glutamaat en voeding.
   ➤ Kijk op: https://www.instituutvoorleven.nl
   (voor achtergrondartikelen en webinars over breinchemie en orthomoleculaire therapie).

3. Jan Bommerez – “Flow en de kunst van het zakendoen” en “Kun je een rups leren vliegen?”
   ➤ Over mindset, trauma, gedragsontwikkeling en overlevingsstrategieën.

4. Ben Lynch – “Dirty Genes” (2018)
   ➤ Over de rol van genen zoals MTHFR, COMT en hoe leefstijl en voeding genexpressie beïnvloeden.

5. Gabor Maté – “Wanneer je lichaam nee zegt”
   ➤ Over de relatie tussen trauma, stress en lichamelijke (en psychische) ziekten.

6. PubMed (wetenschappelijke database)
   ➤ Zoektermen: “glutamate and psychiatric disorders”, “COMT polymorphism and bipolar disorder”, “early childhood trauma and epigenetics”